وقفه تنفسی یا آپنه خواب حالتی است که در آن تنفس شخص به‌طور موقتی هنگام خوابیدن متوقف میشود. این اختلال معمولاً ناشی از گرفتگی یا انسداد مجرای تنفسی فوقانی است. 
این اختلال وقفه تنفسی در خواب یا آپنه خواب نامیده میشود. اختلال وقفه تنفسی(OSA) در خواب باعث افت سطح اکسیژن بدن شده و باعث وقفه در خواب میشود. نوزادان و کودکان در اثر این اختلال نمیتوانند به‌اندازه کافی بخوابند که برای سلامت عمومی بدنشان مضر است. در صورتی که اختلال وقفه تنفسی یا آپنه خواب درمان نشود باعث بروز مشکلات یادگیری، رفتاری، رشد و مشکلات قلبی خواهد شد.
چه چیزی باعث بروز وقفه تنفسی در خواب میشود؟
هنگام خواب ماهیچههای بدن سست میشوند. این ماهیچهها همچنین شامل ماهیچههای پشت حلق نیز میشوند که به باز نگه داشتن مجرای تنفسی کمک میکنند. در اختلال وقفه تنفسی، این ماهیچهها به‌قدری سست و شل میشوند که روی مجرای تنفسی افتاده و تنفس را سخت میکنند.
این اختلال به‌ویژه زمانی که لوزه‌ها یا غدد لنفاوی (بافتهایی هستند که پشت حفره بینی قرار گرفتهاند و با میکروبها مقابله میکنند) بزرگ شده باشند شایع بوده و میتواند باعث بسته شدن مجرای هوا هنگام خواب شود.
عوامل دیگری که میتواند باعث بروز این اختلال در کودکان شود از این قرار است:
- داشتن سابقه خانوادگی اختلال وقفه تنفسی (OSA)
- اضافه وزن
- شرایط پزشکی از قبیل سندرم داون یا فلج مغزی
- مشکلات دهان، فک یا گلو که باعث تنگ و باریک شدن مجرای هوا میشود
- داشتن زبان بزرگ که هنگام خواب به عقب افتاده و باعث بسته شدن مجرای هوا میشود
نشانهها و علائم اختلال وقفه تنفسی در خواب
هنگامی که تنفس قطع می شود سطح اکسیژن بدن افت کرده و مقدار دی اکسید کربن افزایش می یابد. چنین وضعیتی مغز را وادار می کند تا جهت تنفس دوباره به شخص دستور بیدارباش دهد. بیشتر مواقع، این حالت آن‌چنان سریع اتفاق میافتد که شخص بدون آنکه متوجه بیدار شدنش شود دوباره به خواب می رود. در اختلال وقفه تنفسی این الگو میتواند بارها تکرار شوند. از این رو افرادی که به آن مبتلا هستند نمیتوانند سطوح عمیق‌تر و آرامش‌بخش‌تر خواب را تجربه کنند.
نشانه‌های اختلال وقفه تنفسی در کودکان شامل این موارد است:
- خروپف کردن که غالباً با وقفه، خرناس کشیدن یا تنگی نفس همراه است
- تنفس سخت و مشکل هنگام خواب
- خواب ناآرام و موقعیت نامعمول خوابیدن
- خیس کردن بستر (به‌ویژه اگر بستر کودک شب‌های قبل خشک باشد)
- بیخوابی روزانه یا مشکلات رفتاری
- خوابگردی یا هراس شبانه و کابوس
به خاطر آنکه کودکان نمیتوانند هنگام شب به‌خوبی بخوابند ممکن است:
- هنگام صبح به‌سختی بیدار شوند
- در طول روز خسته باشند یا بخوابند
- مشکل تمرکز داشته باشند یا بیش فعال باشند
درنتیجه، اختلال وقفه تنفسی به عملکرد بچه در مدرسه میتواند آسیب بزند. معلم و دیگران ممکن است فکر کنند که بچه به ایدیاچدی (ADHD) مبتلا است یا مشکل یادگیری دارد.
علائم شناسایی اختلال وقفه تنفسی در خواب
در صورتی که فرزندتان چنین علائمی از خود نشان میدهد با دکتر صحبت کنید:
- مرتباً موقع خواب خروپف میکند
- ناآرام میخوابد و خواب کافی ندارد
- در طول روز به خواب میرود
- علائم دیگر وقفه تنفسی را نشان میدهد
.png)
پزشک ممکن است شما را به یک متخصص خواب معرفی کند یا یک مطالعه روند خواب را پیشنهاد دهد.
مطالعه روند خواب (کهپلیسومونوگرام نیز خوانده میشود) میتواند به پزشک کمک کند تا علائم وقفه تنفسی در خواب و دیگر اختلالات مرتبط با خواب را مورد بررسی قرار دهد. مطالعات خواب بدون درد و بیخطر هستند اما نیاز است که کودک شب را در بیمارستان یا مرکز خواب بگذراند.
طی مطالعه خواب پزشک این موارد را کنترل میکند:
- حرکت چشمها
- ضربان قلب
- الگوی تنفس
- امواج مغزی
- سطح اکسیژن خون
- سطح دی‌اکسید کربن
- خروپف کردن و یا دیگر صداها
- حرکت اعضای بدن و موقعیت و حالت خواب
درمان وقفه تنفسی در خواب
در صورتی که وقفه تنفسی کودک هنگام خواب خفیف باشد، پزشک ممکن است خواب کودک را برای مدتی کنترل کند تا قبل از تصمیم به درمان ببیند که آیا نشانه‌های اختلال بهبود خواهد یافت یا نه و در صورتی که لوزه‌های بزرگ عامل اختلال باشد، پزشک خانواده را به متخصص گوش، حلق، بینی (ENT) ارجاع خواهد داد. این متخصص ممکن است این موارد را توصیه کند:
این نوع اعمال جراحی در درمان اختلال وقفه تنفسی بسیار مؤثر هستند. در برخی موارد، پزشک ممکن است فشار مثبت پیوسته مسیر جریان هوا (CPAP) را توصیه کند. در این درمان، شخص هنگام خواب از ماسک هوا استفاده میکند. ماسک فقط بینی یا بینی و دهان را میپوشاند. این ماسک به دستگاهی وصل است که هوا را به مجاری تنفس پمپ میکند.
در صورتی که اضافه وزن عامل اختلال باشد، مهم است که با متخصص تغذیه جهت تغییر رژیم غذایی، تمرینات و دیگر روشهای، کاهش وزن مشورت شود. در صورتی که فرزندتان علائم فوق را دارد حتما موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید و با او مشورت کنید.
