۷ روش برای کمک به کودک بعد از دیدن کابوس ها

حتی کودک­ان کوچک نیز ممکن است کابوس دیده و درباره رویاهای خوب و بدی که در خواب می­بینند صحبت کنند. هم­چنین هر کودکی معمولا یک خواب ترسناک یا ناراحت­ کننده دارد. اما به نظر می‌رسد که کودکان بیشتر در دوران پیش از مدرسه که عموما از تاریکی می­ترسند، کابوس می‌بینند. کابوس‌ها کاملا اجتناب­ پذیر نیستند اما والدین می‌توانند شرایط آرامی را برای استراحت شبانه کودکفراهم آورند. بدین نحو که  زمانی که کابوس‌­ها به خواب کودک می­خزند، کمی تسلی دادن از سمت شما به کودکتان به سرعت می­تواند ذهن او را آرام کند.

کابوس­ها چه زمانی اتفاق می­افتند؟

کابوس­ها مانند بیشتر رویاها  در طول مرحله­ای از خواب که مغز بسیار فعال است اتفاق می­افتند. تصاویر واضحی که مغز در حال پردازش است، چنان می­توانند باعث برانگیختن احساسات شوند که واقعی به نظر برسند.

این بخش از خواب با نام مرحله حرکت سریع چشم یا رِم (REM) شناخته می­شود چرا که چشم­ها در زیر پلک­های بسته به سرعت حرکت می­کنند. کابوس­ها معمولا در طی نیمه دوم خواب شبانه که دوره­های رم طولانی­تری دارند اتفاق می­افتند.

زمانی که کودک از یک کابوس بیدار می­شود، تصاویر هنوز برایش تازگی داشته و می­توانند واقعی به نظر برسند. بنابراین طبیعی است که او احساس ترس و پریشانی بکند و والدینش را صدا بزند.

در حدود سن پیش دبستانی، کودک ها می فهمند که کابوس فقط یک رویا است  و آنچه در حال وقوع است واقعی نبوده و نمی­تواند آسیب­زننده باشد. اما آگاهی از این مسئله نمی­تواند مانع از ترسیدن آنها شود. حتی کودک­های بزرگتر نیز زمانی که از یک کابوس بیدار می­شوند احساس ترس می­کنند.

چرا کابوس­ها اتفاق می­افتند؟

کسی دقیقا نمی­داند که چرا کابوس­ها اتفاق می­افتند. به نظر می­رسد که رویاها و کابوس­ها روشی هستند که کودک­ها با آن افکار و احساسات‌شان را درباره موقعیت­هایی که با آنها روبرو هستند پردازش می­کنند و از آن طریق نگرانی­ها و دلواپسی­های­ خود را پشت سر می­گذارند. بعضی از کابوس­ها هنگامی اتفاق می­افتند که کودک تحت فشار بوده یا با یک تغییر روبرو باشد. حوادث یا موقعیت­هایی که احتمالا احساسات ناراحت­کننده ایجاد می­کنند، مانند جابه­جایی، یک مدرسه جدید، به دنیا آمدن خواهر و برادر جدید یا تنش­­های خانوادگی می­توانند رویاهای نارحت­کننده­ای ایجاد کنند.

گاهی کابوس­ها بخشی از واکنش کودک به ضربه­های روحی هستند، از جمله بلایای طبیعی، تصادف یا مصدومیت. بعضی از کودکان که تجسم خوبی دارند، قبل خواب کتاب­های ترسناک می­خوانند یا فیلم­ها یا برنامه­­های تلوزیونی ترسناک می­بینند می­توانند مستعد کابوس دیدن باشند. بعضی اوقات کابوس دارای قسمت­ها و قطعات قابل تشخیصی از وقایع و تجربیات روز است اما با پیچ و تابی ترسناک. احتمالا کودک تمام جزئیات را به خاطر نمی­آورد اما معمولا بعضی از تصاویر، شخصیت­ها یا موقعیت­ها و بخش­های ترسناک را یادآوری می­کند.

ترغیب کودک به دیدن رویاهای شیرین

والدین نمی­توانند مانع از کابوس دیدن شوند اما می­توانند به کودکان خود کمک کنند تا خواب شبانه خوبی داشته باشند و آنها را به دیدن رویاهای شیرین ترغیب کنند. برای اینکه هنگام فرارسیدن زمان خواب کودک را آرام کنید کاری کنید، که کودکان:

• در یک ساعت معین به خواب رفته و از خواب بیدار شوند
• یک روال منظم برای خوابیدن داشته باشید این کار به او کمک می­کند که آرام شده و احساس امنیت کند. با انجام کارهایی مانند حمام کردن، در آغوش گرفتن فرزندتان، کتاب خواندن یا مقداری صحبت کردن درباره حوادث خوشایند روز می­توان در کودک احساس آرامش ایجاد کرد.
• یک محیط آرام و گرم و نرم و دنج برای محل خواب داشته باشد. اسباب بازی، حیوانات عروسکی، چراغ خواب یا کابوس گیر (dream catcher) می­تواند در این زمینه مؤثر باشد.
• قبل خواب کودک فیلم و برنامه­های تلوزیونی ترسناک تماشا نکند یا داستان ترسناک نخواند، به ویژه اگر کودک قبلا نیز کابوس دیده باشد.
• به او در درک این که کابوس واقعی نیست بلکه فقط یک رویا بوده و نمی­تواند به او آسیب بزند کمک کنید.

بعد از یک کابوس

در اینجا روش­هایی وجود دارد که به کودک کمک می­کند که بعد از کابوس دیدن بتواند با آن کناربیاید:

• به کودک اطمینان دهید که کنارش هستید: حضور آرامش ­بخش شما می­تواند در ایجاد احساس امنیت به کودک کمک کند و مانع ترس او بعد از بیدار شدن از خواب شود. کودک زمانی که بداند شما کنارش هستید بیشتر احساس امنیت خواهد کرد.
• درباره آنچه که اتفاق افتاده شرح دهید: بگذارید تا کودک بفهمد که آنچه که دیده یک کابوس بوده و دیگر تمام شده است. گاهی اوقات باید چنین چیزی بگویید، ” تو خواب بدی دیده­ای، اما حالا بیداری و همه­چیز خوب است.” به کودک اطمینان دهید که چیزهای ترسناکی که در کابوس وجود دارد در دنیای واقعی اتفاق نمی­افتد.
• به او آرامش دهید: به کودک نشان دهید که احساس ترسش را درک می­کنید و آن طبیعی است. به او خاطر نشان کنید که همه خواب می­بینند و گاهی نیز خواب­ها ترسناک و ناراحت کننده بوده و ممکن است واقعی به نظر برسند و این طبیعی است که با دیدن آنها احساس ترس کنیم.
• خودتان جادو کنید: برای کودک­های پیش دبستانی و یا دبستانی کم سن و سال که قدرت تجسم بالایی دارند، قدرت جادویی عشق و محافظت شما می­تواند شگفتی­ساز باشد. می­توانید هیولاهای بدلی را با مقداری اسپری نابود کننده بدلی از بین ببرید. در اتاق راه بیافتید گنجه و زیر تخت را بگردید و به او اطمینان دهید که هیچ اثری از هیولاها باقی نمانده است.
• وضعیت روشنایی: یک چراغ خواب یا چراغ راهرو می­تواند در یک اتاق تاریک باعث احساس امنیت کودک شود. یک چراغ کنار تختی روش خوبی است که می­تواند مانع کابوس دیدن کودک شود.
• به کودک کمک کنید دوباره بخوابد: شما با پیشنهاد یک چیز آرامش­بخش می­تواند به تغییر حالت کودک کمک کنید. می­توانید با امتحان مواردی به کودک کمک کنید که دوباره بخوابد: بغل گرفتن یک حیوان عروسکی، یک پتو، بالش، چراغ خواب، رویا گیر یا یک موزیک ملایم از آن جمله است. با کودک در مورد خواب­های دلخواهش صحبت کنید. یا به کودک بوسه بفرستید و به او بگویید زمانی که شما در اتاق نیستید آن را دستش نگه دارد.
• یک شنونده خوب باشید: لازم نیست که نصف شب درباره کابوس برای فرزندتان سخنرانی کنید. فقط کاری کنید که او احساس آرامش، امنیت و حفاظت بکند و آماده شود تا دوباره به خواب رود. اما صبح احتمالا فرزندتان بخواهد که در مورد رویای ترسناک شب پیش خود با شما صحبت کند. در روشنایی روز بیشتر چیزهای ترسناک قدرت­شان را از دست می­دهند. فرزندتان ممکن است درباره یک پایان بهتر برای خوابش فکر کند.

بیشتر کودک­ان گهگاهی کابوس می­بینند و جای نگرانی ندارند فقط نیازمند والدینی هستند که آنها را آرام کرده و اطمینان خاطر دهند. در صورتی که کابوس دیدن­های مکرر مانع خواب کافی فرزندتان می­شوند یا باعث می­شوند که کودک آسیب رفتاری یا احساسی ببیند با دکتر خود صحبت کنید.